Dr. Speak Out

ปัจจุบันปัญหาการแพร่ระบาดของเชื้อเอชไอวีในประเทศไทย มีเกณฑ์การลดลงอย่างต่อเนื่องและมีสัดส่วนที่น่าพึงพอใจ เนื่องด้วยความมุ่งมั่นปฏิบัติตามนโยบายในการยุติปัญหาเอดส์และเอชไอวี ซึ่งได้กำหนดไว้เป็นระยะเวลาตั้งแต่ปี พ.ศ.2560 ถึง พ.ศ.2573 อย่างร่วมมือร่วมใจจากหลายภาคส่วน ทำให้เป้าหมายหลักทั้ง 3 ประการ นั่นก็คือ การลดการเสียชีวิตของผู้ติดเชื้อเอชไอวี การลดจำนวนผู้ติดเชื้อรายใหม่ การลดพฤติกรรมถูกเลือกปฏิบัติและการตีตราทางสังคม ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากการให้ความรู้ รวมไปถึงแนวทางการตรวจเอชไอวี ที่สามารถเข้าถึงได้ง่ายมากยิ่งขึ้นนั่นเอง ในบทความนี้จะกล่าวถึงการ ตอบข้อสงสัยเกี่ยวกับ ชุดตรวจเอชไอวี การตรวจเอชไอวีในปัจจุบันโดยวิธีการวินิจฉัยทางการแพทย์มีด้วยกันทั้งหมด 4 วิธี ซึ่งเป็นที่ทราบกันดีว่าจะต้องได้รับการยินยอมจากผู้ตรวจอย่างเป็นลายลักษณ์อักษร และเข้ารับบริการจากสถานพยาบาลเท่านั้น โดยมีวิธีการดังนี้ จะเห็นได้ว่าการตรวจเอชไอวีด้วยวิธีการดังกล่าว เป็นการตรวจคัดกรองโดยแพทย์ผู้ชำนาญการ มีการใช้เครื่องมือที่มีประสิทธิภาพ เพื่อให้ผลการตรวจมีความแม่นยำมากที่สุด แต่ทว่าการตรวจเอชไอวีที่จะต้องเข้าพบแพทย์ หรือ การรับคำปรึกษาจากสถานพยาบาลโดยตรง ยังคงเป็นสิ่งที่สร้างความกังวลใจให้กับผู้ที่ต้องการตรวจ รวมไปถึงคนรอบข้างด้วยเช่นกัน ในแง่ของการถูกตีตราทางสังคม ความเข้าใจผิดที่มีต่อการตรวจเอชไอวีและการติดเชื้อเอชไอวี สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ส่งผลให้ผู้ที่มีความเสี่ยงไม่เข้ารับการตรวจอย่างถูกต้อง ด้วยเหตุนี้หลายภาคส่วนที่เกี่ยวข้องกับการยุติปัญหาเอชไอวี จึงได้นำร่องทางเลือกใหม่ในการช่วยคัดกรองเอชไอวีได้มากยิ่งขึ้น จากการผลักดันให้ชุดตรวจเอชไอวีด้วยตัวเอง ได้รับการอนุญาตให้วางจำหน่ายได้ในประเทศไทย การอนุญาตให้ประชาชนเข้าถึงชุดตรวจเอชไอวีด้วยตัวเอง เมื่อวันที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2562 คณะกรรมการอาหารและยา หรือ อย. ได้ออกประกาศกระทรวงสาธารณสุข

เอชไอวี (HIV) เป็นหนึ่งในโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสชนิดหนึ่ง ที่ปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทย์ยังไม่สามารถคิดค้นแนวทางการรักษาให้หายขาดได้ ซึ่งเป็นข้อเท็จจริงที่วงการแพทย์ยังคงเดินหน้าทำการศึกษาวิจัยอย่างต่อเนื่อง เพื่อหยุดยั้งการเพิ่มจำนวนของผู้ป่วยทั่วโลก รวมไปถึงการลดปริมาณผู้เสียชีวิตจากการติดเชื้อเอชไอวีในระยะเอดส์ให้มากที่สุด ด้วยจุดมุ่งหมายนี้เองทำให้เกิดการรณรงค์และกระตุ้นการรับรู้ ถึงความร้ายแรงของเชื้อเอชไอวีควบคู่ไปกับการให้ความรู้ที่ถูกต้องต่อลักษณะอาการ การป้องกันที่มีประสิทธิภาพ พร้อมกับปรับทัศนคติที่ยังเกิดความเข้าใจผิดในปัจจุบันให้กระจ่างมากยิ่งขึ้น วันนี้เราจะไปดูเนื้อหาเกี่ยวกับ ใครบ้างที่จัดอยู่ในกลุ่มเสี่ยง และควรเข้ารับการตรวจเอชไอวี โดยจากข้อมูลรายงานเมื่อปี 2532 จากกองระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค ที่ได้มีการเฝ้าระวังและเก็บข้อมูลเป็นเวลา 1 ปี โดยการสุ่มตรวจจากติดเชื้อเอชไอวีในกลุ่มเป้าหมายที่จัดอยู่ในผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวีทั้งหมด 8 กลุ่มหลัก ดังต่อไปนี้ สาเหตุสำคัญที่ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี เชื้อเอชไอวีเป็นไวรัสที่เมื่อเข้าสู่ร่างกายของผู้ป่วยแล้ว จะส่งผลให้เม็ดเลือดขาวภายในร่างกายถูกทำลาย กล่าวคือเอชไอวีจะทำให้การทำงานของเม็ดเลือดขาวบกพร่องและการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันผิดปกติ ไม่สามารถกำจัดเชื้อโรคต่าง ๆ ที่เข้าสู่ร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดการแพร่เชื้อสู่บุคคลอื่นคือ การได้รับของเหลวจากร่างกายของผู้ที่มีเชื้อเอชไอวีในร่างกาย เช่น เลือด ของเหลวในช่องคลอด อสุจิ และสารคัดหลั่งต่าง ๆ โดยสามารถแบ่งเป็นปัจจัยหลัก ๆ ได้ดังต่อไปนี้ การมีเพศสัมพันธ์ทั้งทางช่องคลอด หรือ การมีเพศสัมพันธ์ทางทวารหนัก ล้วนเป็นสาเหตุหลักที่พบได้ในผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวีในหลายประเทศทั่วโลก อันเนื่องมาจากไม่ให้ความสำคัญในการ “ป้องกัน” อย่างถูกต้อง นั่นคือการไม่สวมถุงยางอนามัยทุกครั้งเมื่อมีเพศสัมพันธ์ โดยไม่คำนึงถึงผลเลือดของคู่นอนที่อาจมีเชื้อเอชไอวีในร่างกายทั้งรู้ตัว หรือ ไม่รู้ตัวก็ตาม ทั้งนี้ใช่ว่าพฤติกรรมอื่น

เอชไอวี (HIV) คือโรคติดต่อที่เกิดจากไวรัส Human Immunodeficiency Virus ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของผู้ติดเชื้อถูกทำลาย และไม่สามารถต่อสู้กับเชื้อโรคต่าง ๆ ได้ตามปกติ กล่าวคือในปัจจุบันเอชไอวีนับว่าเป็นสาเหตุหลักในการเสียชีวิตของคนทั่วโลกมากกว่า 1.5 ล้านคน และมีผู้ติดเชื้อเอชไอวีรายใหม่ถึง 2.1 ล้านคน (รายงานขององค์การสหประชาชาติ 2562) ทั้งนี้ในประเทศไทยยังคงมีผู้ติดเชื้อที่ยังมีชีวิตอยู่ 4.7 แสนคน ซึ่งเป็นผู้ที่เข้ารับยาต้านไวรัสอย่างถูกต้องโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญประมาณ 4 แสนคน ดังนั้น ตรวจเอชไอวี จึงเป็นแนวทางที่ทำให้ทราบสถานะของตนเองได้เร็วยิ่งขึ้น และเมื่อทราบอย่างชัดเจนแล้วย่อมสามารถวางแผนการป้องกัน หรือวางแผนการรักษาได้ ณ ปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทย์ยังไม่สามารถค้นพบวิธีการรักษาผู้ป่วยเอชไอวีให้หายขาดได้ แต่พัฒนาการด้านยาต้านไวรัสถือเป็นทางเลือกที่ดีที่สุด ในการป้องกันและการรักษาที่มีประสิทธิภาพสูงสุด ซึ่งช่วยให้ผู้ติดเชื้อเอชไอวีอยู่ร่วมกับไวรัสได้อย่างปลอดภัย ควบคุมการแพร่กระจายของเชื้อก่อนจะนำไปสู่ภาวะร้ายแรงของโรคเอดส์ได้ ด้วยเหตุนี้เองผู้ป่วยเอชไอวีในปัจจุบันที่เข้ารับการตรวจรักษาอย่างทันท่วงที จึงมีชีวิตที่ยืนยาว สุขภาพแข็งแรง และใช้ชีวิตได้อย่างคนปกติทั่วไป ทัศนคติที่ควรเปิดกว้างต่อการตรวจเอชไอวี ตรวจไว รักษาได้ แนวคิดการตรวจเอชไอวี เนื่องในวันรณรงค์ตรวจเอชไอวี (VCT Day) วันที่ 1 กรกฎาคมของทุกปี โดยกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ได้ส่งเสริมให้ประชาชนชาวไทยมีความตระหนักรู้ถึงความรุนแรงของเอชไอวี การป้องกันและดูแลสุขภาพให้ห่างไกลจากการติดเชื้อเอชไอวี ไปจนถึงการดูแลรักษาที่ทันท่วงที เพื่อลดปริมาณผู้ป่วยในสังคมไทยให้มากที่สุด

หากพูดถึงโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ที่ยังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ และมีการรณรงค์ให้ตระหนักถึงการป้องกันอย่างต่อเนื่องเป็นประจำทุก ๆ ปีแล้ว แน่นอนว่าโรคเอดส์ หรือ เอชไอวี คือสิ่งที่สังคมไทยและทั่วโลกต่างทราบเป็นอย่างดี เนื่องจากเป็นโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสชนิดหนึ่ง ที่ทำลายระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายให้อ่อนแอลง ซึ่งระยะสุดท้ายของโรคคืออาการของโรคฉวยโอกาสต่าง ๆ ที่ส่งผลให้เสียชีวิตได้ในที่สุด อีกทั้งในปัจจุบันยังไม่สามารถพัฒนายาที่รักษาให้หายขาดได้ 100 เปอร์เซ็นต์ จึงทำให้หลาย ๆ คนเกิดข้อสงสัยมากมายต่อเอชไอวี รวมถึงการตรวจเอชไอวี โดยในบทความนี้ได้รวบรวมคำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับอาการ การรักษา รวมข้อสงสัยเกี่ยวกับการตรวจเอชไอวี มาให้ทุกคนที่สนใจได้ทำความเข้าใจมากยิ่งขึ้น ถ้าไม่มีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี ควรตรวจเอชไอวีหรือไม่? เชื่อว่าคำถามนี้เป็นหนึ่งในข้อสงสัยของใครหลาย ๆ คน เนื่องจากทราบดีว่าสาเหตุของการติดเชื้อเอชไอวีกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ เกิดจากการมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน ซึ่งอาจเป็นผลมาจากพฤติกรรมเสี่ยงต่าง ๆ จึงทำให้ผู้ที่มั่นใจว่าตนไม่เข้าข่ายพฤติกรรมเสี่ยงเหล่านั้น ไม่ให้ความสำคัญต่อการตรวจเอชไอวี ในกรณีนี้แพทย์ผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่าประชาชนทุกคนควรได้รับการตรวจเอชไอวี เนื่องจากสถิติของกรมควบคุมโรคได้เผยว่า ในประเทศไทยพบผู้ติดเชื้อเอชไอวีที่ยังไม่ทราบสถานะของตนประมาณ 2.8 หมื่นคนต่อปี ทำให้มีโอกาสแพร่เชื้อสู่บุคคลอื่นได้โดยไม่รู้ตัว ข้อแนะนำในการตรวจเอชไอวี ตรวจเอชไอวีได้ที่ไหนบ้าง? คนไทยทุกคนสามารถตรวจเอชไอวีได้ฟรี 2 ครั้ง/ปี ณ โรงพยาบาลที่สามารถใช้สิทธิภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพทุกแแห่งทั่วประเทศ หรือ คลินิกที่ร่วมโครงการ เช่น คลีนิคนิรนาม

ปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทย์ได้มีการพัฒนา เกี่ยวกับแนวทางการตรวจเอชไอวีและการรักษาเอชไอวีอย่างต่อเนื่อง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการลดจำนวนผู้ป่วย รวมไปถึงลดการแพร่กระจายของเชื้อให้ได้มากที่สุด ซึ่งเป็นที่ทราบดีว่า “เอชไอวี (HIV)” ยังไม่มีแนวทางการรักษาให้หายขาดได้ 100% มีเพียงวิธีการป้องกันต่าง ๆ อย่างครอบคลุม พร้อมกับการตรวจเอชไอวีอย่างสม่ำเสมอและทันท่วงที ในผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ รวมไปถึงบุคคลทั่วไปที่ต้องการทราบสถานะของตน เพื่อให้มีความชัดเจนในการปฏิบัติตัวอย่างถูกต้องและเหมาะสม บทความนี้จะกล่าวถึง แนวทางการตรวจเอชไอวี กล่าวคือ การตรวจเอชไอวี มีความสำคัญเทียบเท่าการป้องกันตนเอง จากพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศต่าง ๆ หรือ ความเสี่ยงในด้านอื่น ๆ ที่สามารถนำเชื้อจากบุคคลหนึ่งสู่บุคคลหนึ่งได้ เช่น การใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน อุบัติเหตุทางการแพทย์ (ความเสี่ยงของบุคคลากรทางการแพทย์) หรือ การติดต่อจากมารดาสู่ทารก ซึ่งในปัจจุบันสามารถเข้าถึงการตรวจได้สะดวกง่ายดายมากยิ่งขึ้น ด้วยนโยบายของภาครัฐ ที่ได้มีการบรรจุให้การตรวจเอชไอวีเป็นหนึ่งในสิทธิประโยชน์ด้านสุขภาพ สามารถเข้ารับการตรวจได้ฟรีจำนวน 2 ครั้งต่อปี ภายในสถานพยาบาลของรัฐที่สามารถใช้สิทธิได้ เพื่อเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงการตรวจเอชไอวีได้ครอบคลุมทั่วประเทศ และช่วยลดจำนวนผู้ติดเชื้อได้อย่างมีประสิทธิภาพ ความสำคัญของการให้คำปรึกษาและการตรวจเอชไอวีโดยแพทย์ การเข้ารับการตรวจเอชไอวี หรือ การเข้ารับคำปรึกษาเกี่ยวกับเอชไอวี เป็นสิ่งที่บุคคลทั่วไปสามารถทำได้ เพื่อทราบผลเลือดที่ชัดเจนว่ามีการติดเชื้อเอชไอวีในร่างกายจริงหรือไม่ ช่วยให้ผู้เข้ารับการตรวจเอชไอวีมีความเข้าใจอย่างถูกต้อง ทั้งยังเป็นการลดพฤติกรรมเสี่ยงต่าง ๆ ที่อาจเป็นสาเหตุของการติดเชื้อเอชไอวีได้ แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าผลของการตรวจเอชไอวีนั้น ส่งผลกระทบทางด้านจิตใจต่อผู้เข้ารับการตรวจเป็นอย่างมาก ซึ่งแน่นอนว่าไม่ว่าผลการตรวจเอชไอวีจะออกมาเป็นอย่างไร