ในยุคที่โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (STIs) ยังเป็นหนึ่งในปัญหาสาธารณสุขที่ท้าทาย ไม่ว่าจะเป็นซิฟิลิส หนองในแท้ หรือหนองในเทียม ซึ่งยังคงพบผู้ติดเชื้อเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องในหลายประเทศ รวมถึงประเทศไทยด้วย การพัฒนาเครื่องมือใหม่ ๆ เพื่อป้องกันและลดอัตราการแพร่เชื้อจึงเป็นสิ่งจำเป็น หนึ่งในนวัตกรรมที่กำลังได้รับความสนใจคือ Doxy-PEP หรือการใช้ยาปฏิชีวนะ Doxycycline แบบรับประทานหลังมีเพศสัมพันธ์ เพื่อช่วยลดโอกาสการติดเชื้อแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ Doxy-PEPไม่ใช่ยาป้องกันเอนกประสงค์สำหรับทุกโรค แต่มีงานวิจัยจำนวนมากที่แสดงให้เห็นว่ามีประสิทธิภาพในการลดความเสี่ยงของโรคบางชนิด โดยเฉพาะในกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง อย่างไรก็ตาม การนำDoxy-PEP มาใช้ในวงกว้างยังคงต้องพิจารณาอย่างรอบคอบ ไม่ว่าจะเป็นเรื่อง ผลข้างเคียง ความปลอดภัยในระยะยาว หรือความกังวลต่อการเกิดดื้อยาปฏิชีวนะ ดังนั้น บทความนี้จึงจะนำเสนอข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับDoxy-PEP ตั้งแต่ความหมาย ประสิทธิภาพ วิธีการใช้ที่ถูกต้อง เพื่อให้ผู้อ่านสามารถตัดสินใจและวางแผนการดูแลสุขภาพทางเพศได้อย่างมั่นใจและมีข้อมูลครบถ้วน
หัวข้อต่างๆ
Doxy-PEPคืออะไร ?
Doxy-PEPย่อมาจาก Doxycycline Post-Exposure Prophylaxis เป็นวิธีการใช้ยาปฏิชีวนะ Doxycycline เพื่อป้องกันการติดเชื้อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์หลังจากมีเพศสัมพันธ์แบบไม่ป้องกัน ไม่ว่าจะเป็นการมีเพศสัมพันธ์แบบสอดใส่หรือทางปาก แนวคิดนี้ได้รับการพัฒนาขึ้นเพื่อเป็นทางเลือกเพิ่มเติมในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ นอกเหนือจากการใช้ถุงยางอนามัยซึ่งเป็นวิธีการป้องกันหลัก
ปัจจุบันDoxy-PEP ได้รับการยอมรับ และนำมาใช้ในหลายประเทศทั่วโลก รวมถึงประเทศไทย โดยมีการศึกษาวิจัยรองรับประสิทธิภาพในการลดความเสี่ยงของการติดเชื้อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์บางชนิด
ประสิทธิภาพของDoxy-PEP
การศึกษาวิจัยในประเทศฝรั่งเศส สหรัฐอเมริกา และเคนยา ได้แสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพที่น่าประทับใจของDoxy-PEP ในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์บางชนิด ดังนี้
- การติดเชื้อหนองในเทียม: Doxy-PEPสามารถลดความเสี่ยงในการติดเชื้อได้ถึง 70 – 90%
- การติดเชื้อซิฟิลิส: ประสิทธิภาพในการป้องกันอยู่ที่ประมาณ 70 – 90%
- การติดเชื้อหนองใน: แม้จะมีประสิทธิภาพน้อยกว่าสองโรคแรก แต่Doxy-PEP ยังสามารถลดความเสี่ยงได้ประมาณ 30 – 60%
ผลการวิจัยเหล่านี้แสดงให้เห็นว่า Doxy-PEPเป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพสูงในการลดการแพร่ระบาดของโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มประชากรที่มีความเสี่ยงสูง
Doxy-PEP เหมาะกับใครบ้าง ?
แม้ว่า Doxy-PEPจะมีประสิทธิภาพสูง แต่ไม่ได้เหมาะสมสำหรับทุกคน การศึกษาวิจัยส่วนใหญ่มุ่งเน้นไปที่กลุ่มประชากรเฉพาะ ได้แก่
- ผู้ชายที่มีเพศสัมพันธ์กับผู้ชาย (MSM): กลุ่มนี้มักมีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
- ผู้หญิงข้ามเพศ: เนื่องจากมีพฤติกรรมทางเพศที่อาจเพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อ
- บุคคลที่มีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อจากเพศสัมพันธ์: เช่น ผู้ที่มีคู่นอนหลายคน หรือผู้ที่มีประวัติเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
สำหรับผู้หญิงที่มีเพศสัมพันธ์กับผู้ชาย ยังไม่มีการศึกษาที่ยืนยันประสิทธิภาพของ Doxy-PEPอย่างชัดเจน จึงยังไม่แนะนำให้ใช้ในกลุ่มนี้
วิธีการใช้Doxy-PEP
การใช้Doxy-PEPอย่างถูกต้องเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในการได้รับประโยชน์สูงสุดจากวิธีการนี้ ขั้นตอนการใช้มีดังนี้
- เวลาในการใช้ยา: ควรรับประทานยาภายใน 72 ชั่วโมง หลังจากมีความเสี่ยง ยิ่งรับประทานเร็วเท่าไหร่ ประสิทธิภาพก็จะยิ่งสูงขึ้น
- ปริมาณยา: ใช้ยา Doxycycline ขนาด 200 มิลลิกรัม (2 เม็ด ขนาดเม็ดละ 100 มิลลิกรัม)
- ความถี่ในการใช้: ไม่ควรใช้เกิน 3 ครั้งต่อสัปดาห์ หรือไม่เกิน 6 เม็ดต่อสัปดาห์
- วิธีการรับประทาน: ควรรับประทานยาพร้อมน้ำปริมาณมาก และหลีกเลี่ยงการนอนราบทันทีหลังรับประทานยาเพื่อป้องกันการระคายเคืองหลอดอาหาร
ผลข้างเคียงของยาDoxy-PEP
แม้ว่า Doxy-PEPจะมีประโยชน์ในการป้องกันโรค แต่ก็อาจมีผลข้างเคียงบางประการที่ผู้ใช้ควรตระหนัก เช่น อาจเกิดอาการระคายเคืองหลอดอาหาร ปวดท้อง คลื่นไส้ หรืออาเจียน และยา Doxycycline อาจทำให้ผิวหนังไวต่อแสงมากขึ้น เสี่ยงต่อการเกิดผิวหนังแสบร้อนแดงหลังจากสัมผัสแสงแดด ด้วยเหตุนี้ จึงแนะนำอย่างยิ่งให้ปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญก่อนเริ่มใช้Doxy-PEPเพื่อรับคำแนะนำที่เหมาะสมและปลอดภัยสำหรับแต่ละบุคคล
ใช้ Doxy-PEP แล้วยังต้องใส่ถุงยางอยู่ไหม ?
แม้ว่าDoxy-PEP จะช่วยลดความเสี่ยงของโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์บางชนิด แต่ก็ไม่ได้ป้องกันได้ทุกโรค โดยเฉพาะ เอชไอวี (HIV) ซึ่งต้องใช้ PrEP หรือ PEP ในการป้องกัน ดังนั้น ถุงยางอนามัยยังคงเป็น “เกราะชั้นแรก” ที่สำคัญ เพราะช่วยป้องกันทั้งเอชไอวี และโรคติดต่ออื่น ๆ ได้กว้างกว่า อีกทั้งยังช่วยลดความเสี่ยงของการตั้งครรภ์โดยไม่ตั้งใจอีกด้วย พูดง่าย ๆ คือ Doxy-PEPไม่ได้มาแทนถุงยาง แต่ควรใช้ควบคู่กันเพื่อความปลอดภัยสูงสุด
กินDoxy-PEP บ่อย ๆ จะอันตรายหรือเปล่า
คำถามที่หลายคนสงสัย คือ หากใช้ Doxy-PEP บ่อย ๆ จะมีผลเสียกับร่างกายไหม คำตอบ คือ มียาที่ชื่อ “ด็อกซีไซคลิน” อยู่ในกลุ่มยาปฏิชีวนะ ซึ่งหากใช้พร่ำเพรื่อโดยไม่อยู่ในการดูแลของแพทย์ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิด การดื้อยาปฏิชีวนะ ได้ อย่างไรก็ตาม งานวิจัยปัจจุบันยังคงอยู่ในช่วงติดตามผลระยะยาว เพื่อดูว่ามีผลกระทบมากน้อยแค่ไหน ดังนั้นการใช้Doxy-PEP ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ ไม่ควรซื้อยามากินเองโดยไม่มีข้อมูลที่ถูกต้อง
ความแตกต่างระหว่าง Doxy-PEP และ PEP
บ่อยครั้งที่มีความสับสนระหว่างDoxy-PEP และ PEP (Post-Exposure Prophylaxis) ทั้งสองวิธีมีจุดมุ่งหมายในการป้องกันโรคหลังการสัมผัสเชื้อ แต่มีความแตกต่างที่สำคัญ ดังต่อไปนี้
| Doxy-PEP | PEP |
| ใช้ยาปฏิชีวนะ Doxycycline | ใช้ยาต้านไวรัสเอชไอวี Post-Exposure Prophylaxis |
| ป้องกัน หนองใน หนองในเทียม และซิฟิลิส หลังสัมผัสเชื้อ | ป้องกัน เอชไอวี หลังสัมผัสเชื้อ |
| ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อไวรัส เช่น เอชไอวี หรือไวรัสตับอักเสบ ได้ | ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆได้ |
Doxy-PEPรับได้ที่ไหนบ้าง ?
| จังหวัด | สถานบริการ | จองคิวออนไลน์ |
|---|---|---|
| กรุงเทพมหานคร | เซฟ คลินิก | คลิกที่นี่เพื่อจองคิว |
| เชียงใหม่ | คลินิก ฮักษา กลางเวียง | คลิกที่นี่เพื่อจองคิว |
| ภูเก็ต | ภูเก็ต เมดิคอล (หอนาฬิกา) | คลิกที่นี่เพื่อจองคิว |
| ภูเก็ต เมดิคอล (ลากูนา) | คลิกที่นี่เพื่อจองคิว | |
| ภูเก็ต เมดิคอล (ในเมือง) | คลิกที่นี่เพื่อจองคิว | |
| สุราษฎร์ธานี | วีระพงศ์ คลินิก | คลิกที่นี่เพื่อจองคิว |
อนาคตของ Doxy-PEP ในประเทศไทย
แม้ว่าDoxy-PEP จะยังไม่ถูกใช้อย่างแพร่หลายเท่ากับ PrEP หรือ PEP แต่แนวโน้มในอนาคตดูสดใสมากขึ้นเรื่อย ๆ เพราะมีการศึกษา และทดลองใช้งานในหลายประเทศ รวมถึงเริ่มมีการพูดถึงในวงการแพทย์ และองค์กรด้านสุขภาพในไทย หากงานวิจัยยืนยันประสิทธิภาพ และความปลอดภัยได้มากขึ้น ก็มีโอกาสที่Doxy-PEP จะถูกนำมาใช้เป็นส่วนหนึ่งของบริการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์มากขึ้นในประเทศไทย ช่วยเสริมทางเลือกให้กับคนที่มีความเสี่ยงสูง และอาจเป็นอีกหนึ่งเครื่องมือสำคัญในการลดจำนวนผู้ติดเชื้อรายใหม่ในอนาคต
Doxy-PEP เป็นนวัตกรรมที่มีศักยภาพ ในการลดความเสี่ยงโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อย่าง ซิฟิลิส หนองในแท้ และหนองในเทียม โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยงสูง แต่การใช้ยานี้อย่างปลอดภัย และมีประสิทธิภาพ ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์เสมอ แม้ Doxy-PEP จะเป็นก้าวสำคัญในการป้องกันโรค แต่เกราะป้องกันที่ดีที่สุดยังคงอยู่ที่พฤติกรรมทางเพศที่ปลอดภัย การใช้ถุงยางอนามัยอย่างสม่ำเสมอ การใช้ PrEP สำหรับป้องกันเอชไอวี และการตรวจสุขภาพเป็นประจำ เพื่อการป้องกันที่รอบด้านและยั่งยืนที่สุด
Reference
- Centers for Disease Control and Prevention. (2022). STDs & STIs. Available from: https://www.cdc.gov
- University of California, San Francisco. (2022, May 9). Doxycycline after unprotected sex significantly reduced STIs. Retrieved from https://www.ucsf.edu/news/2022/05/422911/doxycycline-after-unprotected-sex-significantly-reduced-stis
- กรมควบคุมโรค. (2563). แนวทางการใช้ยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์Doxy-PEPสืบค้นจาก https://ddc.moph.go.th/uploads/publish/1580420240617095817.pdf