ยารักษา HIV มีแบบไหนบ้าง? เปิดคู่มือยารุ่นใหม่ที่ใช้กันในปัจจุบัน

ทุกวันนี้การรักษา HIV พัฒนาไปไกลมากจนหลายคนที่เพิ่งเริ่มต้นรักษา หรือเพิ่งตรวจพบว่าติดเชื้อ อาจตกใจว่าทำไมแพทย์ถึงให้ยาวันละเม็ดเดียว ทั้งที่เมื่อก่อนต้องกินหลายเม็ด แถมยังมีผลข้างเคียงเยอะ บทความนี้จะพาเข้าคู่มือแบบละเอียดและเข้าใจง่ายเกี่ยวกับ ยารักษา HIV ทั้งรุ่นใหม่ รุ่นมาตรฐาน และรุ่นพิเศษ พร้อมสรุปข้อมูลสำคัญสำหรับผู้ที่กำลังเริ่มต้นรักษาหรืออยากอัปเดตความรู้ตามแบบฉบับเพื่อนเล่าให้เพื่อนฟัง อ่านง่าย ใช้งานได้จริง และอิงตามมาตรฐานปัจจุบัน

ยารักษา HIV คืออะไร? ทำไมต้องกินสม่ำเสมอทุกวัน

ยารักษา HIV หรือที่เรียกว่า ART (Antiretroviral Therapy) / ยาต้านไวรัส คือยาที่ทำงานยับยั้งการแบ่งตัวของเชื้อ HIV ทำให้ปริมาณไวรัสลดลงจนตรวจไม่พบ (Undetectable)

ทำไมต้องกินทุกวัน?

• เพราะเชื้อ HIV แบ่งตัวเร็วมาก
• หากลืมบ่อย → เชื้อดื้อยา
• เมื่อดื้อยา → ยากลุ่มเดิมใช้ไม่ได้ ต้องเปลี่ยนสูตรที่แพงกว่าและอาจมีผลข้างเคียงมากกว่า

“การกินยาตรงเวลา = สิ่งสำคัญที่สุดของการรักษา HIV ทุกยุคทุกสมัย”

ยารักษา HIV ในปัจจุบันมีกี่แบบ?

เพื่อให้เข้าใจง่าย เราแบ่งออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ ดังนี้

1. สูตรยาต้านแบบเม็ดเดียวต่อวัน (STR – Single Tablet Regimen)
2. สูตรยาต้านหลายเม็ด หรือสูตรแยกส่วน
3. ยาต้านแบบฉีดรุ่นใหม่ (Long-acting)

แต่ละแบบมีความต่างด้าน

• ความสะดวก
• ผลข้างเคียง
• ราคา
• ความเหมาะกับสภาพร่างกายแต่ละคน

เรามาดูแบบละเอียดกันทีละประเภท

1) ยาต้านสูตรเม็ดเดียวต่อวัน (Single Tablet Regimen – STR)

เป็นสูตรยอดนิยมที่สุด เพราะสะดวก กินวันละ 1 เม็ดก็ครบทุกตัวยาที่จำเป็น ในประเทศไทยใช้อย่างแพร่หลาย 4 กลุ่มนี้:

Atripla® (Efavirenz + Emtricitabine + Tenofovir DF)

Genvoya® (EVG/c/FTC/TAF)

Biktarvy® (BIC/FTC/TAF) — ตัว Top ฮิตทั่วโลก

ถือเป็น ยารักษา HIV รุ่นใหม่ยอดนิยมที่สุดในปีปัจจุบัน

แต่แพทย์จำนวนมากเลือก Biktarvy เป็น “ยาตัวแรก” สำหรับผู้ติดเชื้อรายใหม่ เพราะให้ผลไวและปลอดภัย

Dovato® (DTG + 3TC) — สูตร 2 ตัวยา

ความพิเศษคือเป็นยาต้านที่มี “เพียง 2 ตัวยา” ไม่ใช่ 3 ตัวเหมือนสูตรอื่น

2) สูตรยาต้านแบบหลายเม็ด (Multi-tablet regimen)

เหมาะกับกรณี

• ต้องปรับสูตรเฉพาะราย
• มีโรคประจำตัว
• มีผลข้างเคียงจากสูตร STR
• ดื้อยาบางกลุ่ม

ยาหลักที่ใช้กัน ได้แก่:

กลุ่ม Integrase Inhibitors (INSTIs)

ตัวยาหลักของยุคนี้เพราะแรงเร็วและปลอดภัย

• Dolutegravir (DTG)
• Bictegravir (BIC)
• Raltegravir (RAL)

กลุ่ม NRTIs

เป็นตัวยาหลักที่ใช้คู่กับอินทิเกรส

• TDF (Tenofovir DF)
• TAF (Tenofovir AF)
• 3TC (Lamivudine)
• FTC (Emtricitabine)

กลุ่ม NNRTIs

ในปัจจุบันใช้ลดลง แต่ยังมีบทบาทบางกรณี

• Efavirenz (EFV)
• Rilpivirine (RPV)

กลุ่ม Protease Inhibitors (PIs)

เหมาะกับผู้ดื้อยาระดับหนึ่ง

• Atazanavir (ATV)
• Darunavir (DRV)

แต่ผลข้างเคียงค่อนข้างมาก เช่น ไขมันพุ่ง ตัวเหลือง จึงไม่ค่อยใช้เริ่มใหม่

3) ยาต้านแบบฉีด Long-acting — เทรนด์ใหม่มาแรง

เป็นนวัตกรรมใหม่ที่เริ่มใช้หลายประเทศ แต่ยังไม่ถูกนำมาใช้ในประเทศไทย

Cabenuva® (Cabotegravir + Rilpivirine)

รูปแบบ:

• ฉีดทุก 1 เดือน หรือ
• ฉีดทุก 2 เดือน

จุดเด่น:

• ไม่ต้องกินยาทุกวัน
• เหมาะกับคนที่กินยาไม่ตรงเวลา
• ผลข้างเคียงน้อย

ข้อจำกัด:

• ต้องไม่มีประวัติดื้อ RPV
• ต้องมาตามนัดตรงเวลา ห้ามพลาด

ในอนาคตยาฉีดจะเป็นทางเลือกหลักของคนยุคใหม่ที่ไม่อยากกินยาเม็ดทุกวัน

เปรียบเทียบยารักษา HIV ยอดนิยมในปัจจุบัน

ชื่อยา	จำนวนยาใน 1 เม็ด	ปริมาณ	จุดเด่น
ชื่อยา	จำนวนยาใน 1 เม็ด	ปริมาณ	จุดเด่น
Biktarvy	3	วันละ 1	ดี สะดวก ผลข้างเคียงน้อย
Dovato	2	วันละ 1	ลดภาระตับไต
Genvoya	4	วันละ 1	อ่อนโยนต่อไต
Atripla	3	วันละ 1	ราคาไม่แพง
Cabenuva	ฉีด	เดือนละ/2 เดือน	ไม่ต้องกินยา

ยารักษา HIV รุ่นใหม่ มีอะไรบ้างที่กำลังถูกจับตามอง?

วงการแพทย์กำลังพัฒนาอีกหลายตัว เช่น

• ยาฉีดที่อยู่ในร่างกายได้นาน ทุก 3–6 เดือน
• ยาแบบแผ่นแปะ
• ยารุ่นใหม่ที่กินเพียง “สัปดาห์ละครั้ง”

อนาคตการรักษา HIV จะง่ายขึ้นเรื่อยๆ

การเลือก ยารักษา HIV ต้องดูอะไรบ้าง?

หลายคนคิดว่าแพทย์แค่จ่ายยาตามมาตรฐาน แต่จริงๆ มีหลายปัจจัยที่ต้องพิจารณา เช่น

• ภาวะไต TDF อาจกระทบไต ในคนไตอ่อนแอจะเลือก TAF หรือ Dovato
• ภาวะไขมันในเลือด ยาบางชนิดทำให้ไขมันสูง เช่น กลุ่ม PI
• โรคตับ ถ้ามีตับอักเสบทับซ้อน ต้องหลีกเลี่ยงบางกลุ่มยา
• การตั้งครรภ์ DTG & EFV เป็นตัวเลือกที่แพทย์พิจารณาเป็นพิเศษ
• ประวัติดื้อยา บางสูตรใช้ไม่ได้ถ้าดื้อยามาก่อน
• ความสะดวกในการกินยา คนที่ลืมยา → อาจเหมาะกับยาฉีด

ทำไมยารุ่นใหม่ถึงดีกว่ายารุ่นเก่ามาก?

เพราะยารุ่นใหม่ถูกออกแบบให้

• ผลข้างเคียงต่ำ
• สะดวก
• ใช้งานง่าย
• ปลอดภัยระยะยาว
• กดเชื้อให้ Undetectable ได้เร็วมาก
• ลดโอกาสดื้อยา

เมื่อเทียบกับเมื่อก่อนที่ต้องกินวันละหลายเม็ด
ผลข้างเคียงเพียบ → ปัจจุบันการรักษา HIV เข้าใกล้คำว่า
“โรคเรื้อรังที่ควบคุมได้ง่าย” มากขึ้นเรื่อยๆ

ผลข้างเคียงของ ยารักษา HIV ต้องกังวลไหม?

ส่วนใหญ่ “น้อยมาก” และมักเกิดแค่ช่วงเริ่มต้น อาการที่พบได้ เช่น

• มึนเล็กน้อย
• ง่วง
• เวียนหัว
• คลื่นไส้
• นอนไม่หลับ

ถ้ารุนแรง → เปลี่ยนสูตรยาได้ ปัจจุบันแพทย์จะเลือกสูตรที่ผลข้างเคียงต่ำที่สุดให้ตั้งแต่แรก

อ่านบทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ

• ผู้ติดเชื้อเอชไอวี อยู่ได้นานกี่ปี ความเข้าใจผิดที่พบบ่อย
• ยาต้านไวรัสเอชไอวี เรื่องที่ควรคุณรู้เพื่อดูแลตัวเองอย่างมั่นใจ

ทำไมต้องตรวจ Viral Load และ CD4 ควบคู่กับการกินยา?

เพราะเป็นตัวชี้วัดความสำเร็จของการรักษา

Viral Load = จำนวนไวรัสในเลือด ถ้าต่ำจนตรวจไม่พบ (Under 20/40 copies) → ถือว่าควบคุมได้ดี

CD4 = เซลล์ภูมิคุ้มกัน  ถ้าสูงขึ้น → ร่างกายกลับมาแข็งแรง

สูตรยาที่ดี + กินตรงเวลา = Viral Load ลดลงอย่างรวดเร็ว

ฉันต้องรักษาไปตลอดชีวิตไหม?

คำตอบคือ “ใช่” แต่ด้วยยารุ่นใหม่ การกินยาเพียงวันละ 1 เม็ด เป็นเรื่องง่าย เหมือนการกินวิตามินประจำ หากหยุดยาเอง → เชื้อเด้งทันที และอาจดื้อยา

ทำอย่างไรให้การรักษาได้ผลที่สุด?

• กินยาให้ตรงเวลา ตั้งปลุกก็ได้  กินเร็ว-ช้ากว่าปกติไม่เกิน 2 ชั่วโมง
• อย่าขาดยา หากลืม → ให้กินทันทีที่จำได้
• ไปพบแพทย์ตามนัด เพื่อตรวจเลือด และปรับยาให้เหมาะสม
• ดื่มน้ำเยอะๆ ช่วยลดผลข้างเคียง
• แจ้งแพทย์ทันทีถ้ามีอาการผิดปกติ

สรุป — ยารักษา HIV วันนี้ดีกว่าอดีตหลายเท่า

ยารุ่นใหม่ = กินง่าย วันละเม็ดเดียว

กดเชื้อไว และปลอดภัย

ผลข้างเคียงต่ำ

มีสูตรฉีดสำหรับคนที่ลืมบ่อย

การรักษาปัจจุบันช่วยให้มีชีวิตปกติได้ 100%

หากเพิ่งเริ่มต้นรักษา ไม่ต้องกังวลเลย เพราะแพทย์สมัยนี้จะเลือกสูตรที่ “ดีที่สุดและเหมาะที่สุด” ให้ตั้งแต่วันแรก

อ้างอิงข้อมูล:

✪ ยาต้านไวรัส (ARV) ที่ใช้รักษา HIV ในประเทศไทย ปี 2025: มีอะไรให้เลือกบ้าง
✪ ถ้าเป็น HIV ต้องรักษานานแค่ไหนถึงจะกลับมาเป็นปกติได้
✪ โรคเอดส์คืออะไร? แนะวิธีและช่องทางรับยาต้านเอชไอวี (HIV)